Onlangs ging tijdens het jeugdfilmfestival in Zlin een Tsjechische film in première. De verwachtingen waren hooggespannen, maar de reacties van de aanwezige professionals waren vrij koeltjes: was dit verhaal niet wat geforceerd? Voelden meisjes zich niet beledigd door de manier waarop ze werden geportretteerd? Gedroegen de volwassen personages zich niet als idioten? De volgende ochtend stond ik in de bioscoop om de reacties van plaatselijke tieners te polsen. Ze waren unaniem enthousiast en beweerden dat ze zichzelf zo goed konden herkennen in de film, dat dit uit het leven gegrepen was, dat ze zich gesterkt voelden door wat de personages meemaakten. Eens te meer moesten kritische professionals toegeven dat we het doelpubliek verkeerd hadden ingeschat. Voor JEF is het, als distributeur, filmeducatieve organisatie en festival enorm belangrijk om dat publiek zo goed mogelijk te leren kennen.

Daarom liet JEF onlangs twee onderzoeken uitvoeren, één bij de bezoekers van het JEF festival en één bij Vlaamse ouders. Onderzoek kan onze marktpositie verduidelijken. Bestaat er in Vlaanderen een draagvlak voor het aanbod dat JEF wil brengen en de rol die JEF wil vervullen? Maar waarom de ouders bevragen? Omdat voor kinderen tot ongeveer 9 jaar de ouders de belangrijkste beslissingnemers zijn, ook inzake de invulling van vrije tijd. Pas later verschuift die rol meer naar de leeftijdsgenoten.

Filmkijken maakt deel uit van het ontspanningspatroon van kinderen tussen 3 en 15 jaar, maar moet het in populariteit afleggen tegen de clips die ze dagelijks op o.a. YouTube en TikTok bekijken. Ook series scoren hoger dan films. Toch behaalt film een appreciatie van meer dan 60%.

Wat ouders vooral van kinderfilms verwachten, is dat ze mogelijkheden bieden tot ...

• inleving (kinderen worden empathischer door zich in te leven in de gevoelswereld van de personages)

• ontsnapping (fantasie en creativiteit worden gestimuleerd; ernstige thema’s zijn dus geen prioriteit)

• ontdekking (de blik verruimen en de wereld beter leren begrijpen).

Film moet dus in eerste plaats ontspannen. Wanneer kinderen er bovendien bij gaan nadenken over de wereld, is dat mooi meegenomen. Zolang de balans maar niet overhelt naar ‘leren’.

In het aankoopbeleid zoekt JEF inderdaad naar films voor alle leeftijden die de fantasie prikkelen, maar het jonge publiek ook oog in oog brengen met leeftijdsgenoten. De verhalen zijn vaak verankerd in de dagelijkse realiteit en scherpen de empathie van de kijker aan. Interessant detail: hoe ouder de kinderen, hoe minder goed de ouders weten wat de lievelingsfilm van hun kind is. En hoe minder de ouders die lievelingsfilms beschouwen als een voorbeeld van ‘goede jeugdfilm’. Kinderen ontwikkelen eigen voorkeuren die niet per se corresponderen met die van hun ouders.

Een bioscoopbezoek gebeurt minstens één keer per jaar, hoewel jonge kinderen (3-5 jaar) minder makkelijk de weg naar de filmzaal vinden. Toch vindt JEF het belangrijk om ook voor deze doelgroep elk jaar enkele titels uit te brengen (kortere speelduur, meestal animatie, gedubd of zonder dialogen). Tijdens het JEF festival wordt er een volledig luik voor kleuters en peuters geprogrammeerd. De meeste kinderen en hun ouders vinden een bioscoopuitstap een fijne belevenis (waarbij snoep niet mag ontbreken). Quality time voor beide partijen. Ook oudere kinderen genieten ervan. Het bioscoopbezoek is trouwens één van de eerste activiteiten die zonder de ouders, maar samen met de vrienden kunnen.

Er doet zich een onverwacht obstakel voor: de keuze van de film wordt meestal gemaakt op basis van info op de website van de bioscoop, maar bijna de helft van de ouders geeft aan dat ze het moeilijk vinden om een gefundeerde keuze te maken. De oorzaak? Ze missen informatie. JEF zou hier nadrukkelijk een gidsfunctie kunnen opnemen door breed te informeren of door een kwaliteitslabel te lanceren met transparante criteria voor de ouders en voor de sector.

Andere mogelijke barrières die een bioscoopbezoek in de weg staan:

Uit het onderzoek blijkt enige ontevredenheid bij ouders over de films in de bioscopen. Er is vraag naar een breder aanbod en naar meer Vlaamse producties (ook twee streefdoelen van JEF), alsook naar meer zalen en meer vertoningen in de nabije omgeving (wat wij volmondig onderschrijven).

Meer dan de helft van de ouders vermoedt dat de films van JEF meer kwaliteitsvol zijn dan het doorsnee aanbod. JEF films worden eerder geassocieerd met inleven (ontroering, empathie, thema’s bespreekbaar maken) dan met ontspannen. De gedachte dat dergelijke films per definitie elitair of saai zouden zijn, is hardnekkig en willen we absoluut uit de wereld helpen. Ook in ontspannende films kan gestreefd worden naar kwaliteit.

Bij de lancering van JEF - nu dus drie jaar geleden - stelde Erik Martens, toenmalig Hoofd Publiekswerking van het VAF, dat tussen alle fastfood op het filmmenu JEF moest zorgen voor de groentjes. Dat klonk een beetje als “tegen heug en meug” want geen weldenkend mens wil zijn organisatie met spruitjes vergelijken. Maar helemaal ongelijk had hij niet. JEF is zoals broccolipuree, die de scherpe smaak van de voedzame groente verzacht. Al klinkt “de nootjes op de cornetto” toch uitnodigender dan “de broccoli in de puree” en zullen we pas helemaal tevreden zijn als we het tot “de kers op de taart” hebben geschopt.

Het publiek liet zich ook uit over de taken die het voor JEF ziet weggelegd:

• schoolvoorstellingen organiseren

• kwaliteitsvolle films distribueren

• investeren in het project JEF in het ziekenhuis.

Toch willen we ook blijven inzetten op taken die volgens het publiek slechts van secundair belang zijn, maar die wij beschouwen als onze maatschappelijke opdracht:

• het festival creëert een plek waar kinderen en jongeren (en wijzelf) kunnen experimenteren met nieuwe vormen van audiovisuele content

• het stimuleren van nieuw talent zien we als een garantie op de productie van kindercontent in de toekomst.

Kinderen gaven in het onderzoek vaak spontaan aan dat ze niet echt van horror houden. Toch zet JEF binnenkort met o.a. De Gebroeders Schimm en Monstria in op griezel. We schatten de wensen van het publiek hoog in, maar laten ons niet klakkeloos stroomlijnen; nu en dan willen we ons publiek uitdagen en de platgetreden paden verlaten, hen een eigenwijze verruiming te bieden van het bestaande aanbod.

Maar we geven uiteraard wel inspraak aan het jonge publiek. JEF zette het afgelopen jaar extra in op “voor en door kinderen en jongeren”. Zo geven we hen het volle vertrouwen om de 12+ selectie op het JEF festival volledig uit te werken. We kunnen niet genoeg onderlijnen hoe belangrijk zij voor ons zijn: als vrijwilliger, stagiair, in een panel, focusgroep, als klankbord of creatieveling. Binnen het JEF team werd onlangs een participatiemedewerker aangeduid die zich erop toelegt om jonge mensen nog nauwer bij elk aspect van de organisatie te betrekken.

Tijdens het JEF festival komen we rechtstreeks met ons publiek in contact; we kunnen de publieksreacties opmeten in de zaal. Die wilden we graag aanvullen met exacte data. Dus werd er bijkomend onderzoek verricht waarin bezoekers het festival in Antwerpen en Brugge evalueerden.

Uit de gemiddelde score van 8,6 op 10 blijkt een enorme tevredenheid van het publiek, dat zich voortdurend blijft vernieuwen. Klantenbinding bij een jong publiek verloopt helemaal anders dan bij volwassenen, omdat de fans na enige tijd de content ontgroeien en voortdurende inspanning om te vernieuwen dus noodzakelijk is. Voor 51% van de ondervraagden was dit het eerste festivalbezoek; 87% is van plan om volgend jaar terug te keren. De appreciatie voor de films is groot. Eventuele verbeteringen worden vooral gesuggereerd op het vlak van faciliteiten (zitcomfort, infopanelen) en de locatie (het Zuiderpershuis blijkt voor veel Antwerpenaren nog onbekend terrein).

Op alle vlakken is er mogelijkheid tot vooruitgang. Twee punten springen in het oog:

Ook binnen zo’n groter festival zal JEF er alles aan doen om de band met het publiek te bewaren. Zij zijn onze werkelijke reden van bestaan en hun inbreng zorgt voor de zuurstof die JEF en het festival nodig hebben om te blijven ademen. Daarom wilden we via dit onderzoek luisteren naar de opdracht die het publiek ons gaf.