Film- en gamewijsheid: het JEF model

Met dit model willen we jou inspireren. Het geeft je inzage in onze werking en handvatten om zelf – als leerkracht, ouder of begeleider in het jeugdwerk – film- en gamewijsheid te stimuleren bij kinderen en jongeren. Zo bouw je samen met JEF aan de creatieve en weerbare houding van kinderen en jongeren.

Media zitten verweven in ons alledaagse leven. We gebruiken media om te leren, werken, spelen, communiceren en ontspannen. Volgens communicatiewetenschapper Mark Deuze leven we daarom niet mét media, maar ín media.

Onze gemediatiseerde samenleving levert een doorlopende stroom aan beelden. Die beelden komen via omroepen en algoritmes onze richting uit. Maar we zijn niet alleen consumenten van beelden. Iedereen heeft vandaag een camera op zak en kan dus ook media maken.

Die relatief nieuwe situatie schept uitdagingen in de educatie van jongere generaties. Niet alleen om hen te sterken tegen de gevaren van deze media. Maar vooral om te onderzoeken hoe zij zich op een positieve, gezonde en creatieve manier kunnen verhouden met deze media.

Op welke manier kunnen we kinderen en jongeren stimuleren om bewust media te consumeren en creëren, en zo relevante en mooie verhalen te vertellen over zichzelf en de wereld?

JEF startte ooit met een focus op filmwijsheid, maar we breiden dit nu ook uit naar games. Film en games delen toch de unieke en krachtige combinatie van bewegend beeld, geluid en taal.

→ Film en games zijn kunstvormen, maar worden ook ingezet in entertainment, journalistiek en sociale media.

→ Beide media delen veel technieken in het productieproces.

→ Bovendien hebben ze allebei een grote impact op de ontvanger. Ze houden een spiegel voor en kunnen leiden tot meer begrip en empathie. Ze kunnen onze blik sturen en mening vormen. Daarom is het belangrijk om een gezonde kritische houding aan te leren.

JEF richt zich op film en games in diverse verschijningsvormen en genres:

• film: live action, documentaire, animatiefilm, vlog, propaganda, VR-film, etc.
• game: platformer, puzzel, VR-game, actie, strategie, RPG, co-op, etc.

In het model staan vijf elementen van film en games centraal:

1. Het verhaal.

Waarover gaat het? Wat is de visie van de maker op het onderwerp? Wie zijn de personages? In welke socio-culturele, historische of politieke setting speelt deze film zich af?

2. De filmische beeldtaal.

Hoe interpreteer ik deze scène? Wat is de visuele stijl? Hoe zien de graphics eruit? Welke impact heeft de montage of de eventuele cutscenes op de kijker? Welke betekenis krijgt het kleurgebruik? Draagt de samenhang van filmische keuzes een bepaalde visie uit?

3. Het proces.

Wie staat er op de set? Welke taken zijn er te verdelen? Wat gebeurt er nog allemaal na de opnames? Welke stappen moet ik zetten om een game of film te maken? Hoe wordt de film/game gedistribueerd? Waar vind ik interessante films/games?

4. De technieken.

Hoe worden visual effects gecreëerd? Hoe hanteer je een camera? Hoe werkt de stop-motion animatietechniek? Hoe is de gameplay? Hoe wordt de code van de game geschreven? Hoe zit de audio in elkaar?

5. De interactie.

Hoe ga je in interactie met andere spelers of met de virtuele wereld? Ervaar je de game vanuit first-person, second-person, third-person, top-down of isometrisch? Hoe beleef je de film?

Games en films houden ons een spiegel voor waarmee we naar onszelf, elkaar en de wereld kijken. Het zijn krachtige media die onze blik leiden en verruimen. Ze dagen ons uit om een kritische en weerbare houding aan te nemen en stimuleren onze creativiteit. Zo kunnen ze zelfs aansporen om zelf films of games te maken.

Kortom, met film en games werkt JEF aan vier types competenties:

1. kritische competenties

• Je waardeert films en games als kunstvormen en communicatieve media, en je kan deze analyseren aan de hand van inhoudelijke en technische componenten.
• Je kan reflecteren over de visie van de maker, en je kan deze toetsen aan je eigen referentiekader.
• Je reflecteert over de impact die bepaalde technische keuzes op de kijker/gamer heeft.
• Je weet waar je legaal films en games kan terugvinden en raadplegen.
• Je kan een persoonlijke en onderbouwde mening geven over een film of game, en staat ook open voor de mening van anderen.

2. creatieve competenties

• Je krijgt inzicht in de beeldtaal en leert die te beheersen.
• Je kan je eigen ideeën ontwikkelen. Je kan expressieve, creatieve en probleemoplossende keuzes maken.
• Je kent het productieproces van films en games, en past dit toe in de praktijk.
• Je deelt kennis zodat je samen een film of game kan maken/spelen.
• Je durft experimenteren met verschillende tools om een film of game te maken.

3. culturele competenties

• Je staat open voor verschillende vormen en genres, en kan daaruit een keuze maken.
• Je ontwikkelt een groter cultureel bewustzijn door open te staan voor de specifieke culturele context van de film/de game, en je vergaart kennis over deze thema's.
• Je vergroot je empathie met een open houding, en je kan geraakt worden door de film of game.
• Je kan je eigen context en culturele achtergrond verwoorden in relatie tot die van de film en/of game.
• Je staat open voor reflecties van anderen op de film en game, en je kan je daartoe verhouden.

4. socio-emotionele competenties

• Je ontwikkelt je socio-emotionele skills (vb. luisteren, onderhandelen, plannen, overtuigingskracht, motiveren, …)
• Je kan samenwerken, communiceren en connecties maken met anderen (online en offline).
• Je deelt je kennis met anderen en luistert naar anderen.
• Je kan de emoties verwoorden die de film/game oproept, en je kan hierover reflecteren.
• Je kan op een mediawijze manier je eigen film/game delen.