Het woord ‘framing’ valt regelmatig wanneer de nieuwsactualiteit wordt doorgelicht. Hebben we het in de aanloop naar de verkiezingen over een migratiestroom of een migratiecrisis? Spraken we over de opwarming van de aarde of over klimaatverandering? Zulke keuzes worden veelal bij voorbaat gemaakt door nieuwsmedia en politici en beïnvloeden dus (onbewust) onze perceptie. Zowel politici als nieuwsmakers hebben om die reden een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Eén dag na de recente verkiezingen rapporteren beide onderstaande krantenkoppen over dezelfde feiten, maar ze belichten de situatie op een andere manier. Willem Van Mullem en Lauwke Vandendriessche, twee journalisten bij de VRT Nieuwsdienst, zijn zich bewust van de onvermijdelijke framing in de journalistiek. “Framing zit in alles. Het is de manier waarop jij naar de werkelijkheid kijkt. Het is altijd belangrijk om te weten van wie de boodschap afkomstig is. En verder is het vooral belangrijk om kritisch te blijven.”

Om zo’n kritische blik te stimuleren is het belangrijk om te beseffen dat frames altijd aanwezig zijn. Daarom raden Van Mullem en Vandendriessche aan om altijd verschillende bronnen naast elkaar te raadplegen. Alleen zo krijg je een zo volledig mogelijk zicht op de werkelijkheid.

Ook wij dragen allemaal een soort bril - of frame - waarmee we naar de wereld kijken.
Dat frame wordt gevormd door onze opvoeding, cultuur, vrienden, opleiding, enz. Je kunt het frame nooit afzetten, maar je kan wel je blik verruimen.
De ideale methode om leerlingen bewust te maken van hun eigen frames is door middel van Visual Thinking Strategies (VTS). Deze op discussie gebaseerde pedagogische methode om naar kunst te kijken, werd speciaal ontwikkeld voor musea.

Je gaat in dialoog over een object (beeld), en onderzoekt welke interpretaties anderen hebben. De begeleider leidt het gesprek en stelt steeds dezelfde drie vragen:

1. Wat gebeurt er?
2. Waaraan zie je dat?
3. Wat kun je nog meer ontdekken?

De kracht van de methode is dat de eigen beleving en persoonlijke interpretatie bij een object of beeld centraal staan. Doordat de jongeren bij één beeld verschillende interpretaties en associaties hebben, wordt duidelijk dat een beeld niet één uniforme waarheid bevat. De betekenis van afbeeldingen is afhankelijk van het frame waarmee er wordt gekeken.
Barbara Vanden Eynde, gids en ambassadeur van VTS in het FoMu Antwerpen: “Iedereen heeft zijn eigen achtergrond, zijn eigen ideeën en sociale omgeving, dus iedereen zal een beeld interpreteren vanuit zijn eigen ervaring of kennis. Objectiviteit is hierbij onmogelijk.”

Framing kan je via actieve opdrachten implementeren in de lessen. We geven een drietal interessante werkvormen.

1. Bespreek met behulp van VTS een foto in de klas. Laat op die manier de jongeren zelf ontdekken dat ze één beeld op uiteenlopende manieren interpreteren.
2. Toon een afbeelding uit de actualiteit. Verdeel je klas in verschillende nieuwsredacties. Deze groepjes schrijven krantenkoppen vanuit een verschillende visie. Neem bijvoorbeeld een afbeelding van de brand in de Notre-Dame. Duid een redactie aan die de Franse cultuur hoog in het vaandel draagt, een redactie die meer ecologisch gezind is, een redactie die opkomt voor de rechten van de arbeiders, enz.
3. Laat de leerlingen op zoek gaan naar zoveel mogelijk krantenkoppen over een bepaald onderwerp. Hoeveel verschillende krantenkoppen kunnen ze vinden? Vanuit welke positie is elke krantenkop geschreven? Vanuit welke invalshoeken wordt het onderwerp belicht?